Ιστοσελίδες μονάδων

Αναφορά προβλημάτων

Διαδικτυακά εργαλεία τεχνικού ελέγχου

Ο Διαδραστικός Πίνακας στην εκπαίδευση

Ο διαδραστικός πίνακας (Interactive Whiteboard) είναι μία λευκή επιφάνεια αφής στο μέγεθος ενός παραδοσιακού μαυροπίνακα ή ενός λευκού πίνακα με μαρκαδόρο. Ο διαδραστικός πίνακας συνδέεται σε μία θύρα USB ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή ή ακόμα και με ασύρματη τεχνολογία Bluetooth. Αρκετοί χρειάζονται έναν βιντεοπροβολέα για την προβολή της οθόνης του υπολογιστή στην οθόνη τους, αλλά κάποια μοντέλα έχουν ενσωματωμένο προβολέα πίσω από την οθόνη. Ο πρώτος διαδραστικός πίνακας δημιουργήθηκε από τη SMART Technologies το 1991.

Ο χρήστης μπορεί να χρησιμοποιήσει το δάχτυλό του σαν ποντίκι υπολογιστή ή μπορεί να γράψει επάνω στον πίνακα με έναν από τους ειδικούς μαρκαδόρους, που δεν λερώνουν και δεν αδειάζουν από μελάνι, καθώς το ίχνος που αφήνουν είναι, απλώς, μία ψηφιακή εικόνα. Επίσης, ο χρήστης μπορεί να μετακινήσει και να περιστρέψει αντικείμενα με το χέρι του, να γράψει πάνω σε ειδικά προβαλλόμενο πληκτρολόγιο και γενικά να κάνει με πολύ άμεσο και απλό τρόπο ό,τι μπορεί να κάνει με έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή.

Οι δυνατότητες των διαδραστικών πινάκων

Με τους διαδραστικούς πίνακες ο εκπαιδευτικός:

• γράφει με τους μαρκαδόρους όπως σε έναν παραδοσιακό πίνακα
• αποθηκεύει στη μνήμη του υπολογιστή το μάθημά του σε μορφή βίντεο ή διαδοχικών εικόνων
• πραγματοποιεί παρουσιάσεις, προβάλει ταινίες
• με τη βοήθεια των μαρκαδόρων γράφει ή επισημαίνει ό,τι χρειάζεται πάνω στο προβαλλόμενο υλικό, χωρίς να το αλλοιώνει
• κατασκευάζει πλάνα μαθήματος σε μορφή εντυπωσιακών παρουσιάσεων, χάρη σε κατάλληλο λογισμικό που παρέχεται μαζί με τον πίνακα
• μετακινεί, περιστρέφει και αλλάζει μέγεθος σε αντικείμενα χρησιμοποιώντας μόνο το δάχτυλό του
• μπορεί να χρησιμοποιήσει διαδραστικά παιχνίδια, ασκήσεις, κ.λπ.

Τα κυριότερα πλεονεκτήματα της διδασκαλίας με διαδραστικούς πίνακες:

• Δεν απαιτείται προσαρμογή από τους εκπαιδευτικούς. Με τους διαδραστικούς πίνακες μπορεί κανείς να κάνει ό,τι και με τους παραδοσιακούς πίνακες, επομένως ο εκπαιδευτικός μπορεί να επαναλάβει χωρίς καμία αλλαγή τις επιτυχημένες μεθόδους διδασκαλίας που είχε εφαρμόσει στο παρελθόν.
• Οι μαρκαδόροι δεν λερώνουν, δεν καταναλώνουν μελάνι και δεν είναι επικίνδυνοι για τα παιδιά. Επιπλέον, μπορεί κανείς να γράψει με αυτούς πάνω σε πρωτότυπο υλικό (π.χ. σημειώσεις, ταινίες, φωτογραφίες, κ.λπ.), χωρίς να το αλλοιώσει στο ελάχιστο.
• Η επιφάνειά τους είναι ανθεκτική, επιτρέποντας τη χρήση σε πραγματικές συνθήκες διδασκαλίας.
• Δεν απαιτούν παρά ελάχιστες βασικές γνώσεις χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών. Εκεί όπου κάποιος έκανε κλικ με το ποντίκι, τώρα απλώς αγγίζει με το δάχτυλό του.
• Η χρήση των χεριών αντί του πληκτρολογίου και του ποντικιού επιτρέπει την άμεση σχέση του διδασκόμενου με το εκπαιδευτικό εργαλείο, με αποτέλεσμα η προσοχή να επικεντρώνεται στο διδακτικό αντικείμενο και όχι στο διδακτικό μέσο.
• Υποστηρίζουν την καταγραφή ολόκληρων μαθημάτων (είτε σε μορφή ταινίας, είτε σε μορφή στατικών διαφανειών). Ο δάσκαλος μπορεί να επαναχρησιμοποιήσει και να βελτιώσει ακόμα και αυθόρμητες εκπαιδευτικές τεχνικές.
• Συνδυάζονται με εκπαιδευτικό λογισμικό που επιτρέπει την κατασκευή πλάνων μαθημάτων, εντυπωσιακών παρουσιάσεων και σημειώσεων, εποπτικών ασκήσεων και παιχνιδιών. Με λίγη φαντασία ο εκπαιδευτικός μπορεί να κατασκευάσει πολύ δυνατά εργαλεία για εξειδικευμένα διδακτικά αντικείμενα. Ορισμένα τέτοια εργαλεία ή πλάνα μπορούν να βρεθούν στο διαδίκτυο ακόμα και δωρεάν.

Ο διαδραστικός πίνακας στην εκπαίδευση¹

Οι εκπαιδευτικοί ήταν οι πρώτοι που αναγνώρισαν τις δυνατότητες του διαδραστικού πίνακα ως εργαλείου που βελτιώνει τα μαθησιακά αποτελέσματα και διευκολύνει την προετοιμασία του μαθήματος. Σταδιακά, ο διαδραστικός πίνακας εισήχθηκε στην Εκπαίδευση με πρωτοπόρους τη Μεγάλη Βρετανία, τον Καναδά, την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία και τις Η.Π.Α.. Η χρήση του συνοδεύτηκε από εκτενείς έρευνες για την αποτελεσματικότητά του και πολλοί ερευνητές όπως οι Beeland, Cunningham, Latham, Pugh, Carter, Bush, Cooper, Richardson, Cogill και άλλοι, ασχολήθηκαν την τελευταία πενταετία με μελέτες χρήσης του στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, καθώς και σε τάξεις μαθητών με ειδικές ανάγκες.

Οι διαδραστικοί πίνακες αποτελούν έναν πολύ αποτελεσματικό τρόπο διάδρασης με ψηφιακό υλικό και πολυμέσα σε ένα περιβάλλον εκπαίδευσης με πολλά άτομα. Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες στο διαδραστικό πίνακα περιλαμβάνουν διαμόρφωση κειμένου και εικόνων, δημιουργία, εκτύπωση και αποθήκευση σημειώσεων για διαμοιρασμό στους μαθητές, έντυπα ή ηλεκτρονικά σε κοινό αποθηκευτικό χώρο στον υπολογιστή ή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Δίνεται η δυνατότητα προβολής ιστοσελίδων και βίντεο από το Διαδίκτυο, ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί εύκολα για Προβολές και Προγράμματα καθώς ο διαδραστικός πίνακας είναι ιδανικός για επίδειξη.

Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για παράδειγμα για να δείξει στους μαθητές πως θα χρησιμοποιήσουν μια εφαρμογή - επίδειξη ενός εκπαιδευτικού λογισμικού, για να παρουσιαστεί η δουλειά ενός μαθητή σε όλη την τάξη, να δείξει βίντεο που εξηγούν δύσκολες έννοιες, για να βοηθήσει οπτικούς μαθητές ή μαθητές με ειδικές ανάγκες, για να δημιουργήσει σημειώσεις, σχήματα, χάρτες και να τα αποθηκεύσει για μελλοντική χρήση.

Οι διαδραστικοί πίνακες παρουσιάζουν κάθε εκπαιδευτική πηγή με ένα ιδιαίτερα ελκυστικό τρόπο και κάνουν την εκπαίδευση πιο διασκεδαστική, τόσο για τους εκπαιδευόμενους όσο και για τους εκπαιδευτές, με χρήση περισσότερων και μεγαλύτερης ποικιλίας μέσων εκπαίδευσης. Επίσης, είναι κατάλληλοι για τις ανάγκες μικρών και μεγάλων σε πλήθος τάξεων. Μαθητές με ειδικές ανάγκες ειδικότερα, μπορούν να επωφεληθούν από την παρουσίαση πολυμεσικού περιεχομένου στη μεγάλη οθόνη, καθώς τους βοηθά και στην επεξεργασία της πληροφορίας και την προσαρμογή τους στην τάξη. Παράλληλα ενθαρρύνουν την κριτική σκέψη. Οι διαδραστικοί πίνακες μπορούν να επηρεάσουν τις εκπαιδευτικές δραστηριότητες με διάφορους τρόπους, όπως με το να κρατούν αμείωτη την προσοχή των μαθητών στο μάθημα, να τους δίνουν κίνητρα και να προωθούν τον ενθουσιασμό για μάθηση, ενώ ταυτόχρονα να τους δίνουν και περισσότερες ευκαιρίες για συμμετοχή, συνεργασία και ανάπτυξη προσωπικών και κοινωνικών δεξιοτήτων. Οι διαδραστικοί πίνακες υποστηρίζουν και χρησιμοποιούνται σε πολλά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που αφορούν μαθητές με προβλήματα ακοής και όρασης ενώ δεν είναι αναγκαία η χρήση πληκτρολογίου, πράγμα που διευκολύνει την πρόσβαση ειδικότερα για παιδιά, μεγαλύτερους σε ηλικία και άτομα με ειδικές ανάγκες. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι σημειώσεις που γίνονται κατά τη διάρκεια του μαθήματος μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στις επαναλήψεις που κάνουν οι μαθητές, και να οδηγήσουν σε καλύτερα αποτελέσματα την παρακολούθηση των μαθητών. Εκτός των θετικών επιδράσεων στην εκπαίδευση, οι έρευνες έδειξαν ότι η σχεδίαση του μαθήματος πάνω στο διαδραστικό πίνακα μπορεί να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς να κατευθύνουν την προετοιμασία τους, να γίνουν πιο ικανοί στις νέες τεχνολογίες και να αυξήσουν την παραγωγικότητα τους. Τέλος, παρέχεται η δυνατότητα να διδάξουν και από απόσταση.

Τα αποτελέσματα των ερευνών έδειξαν ότι οι διαδραστικοί πίνακες έχουν θετικό αντίκτυπο στην συμμετοχή των μαθητών, την προσοχή τους στο μάθημα και την αύξηση των δυνατοτήτων τους να συμμετάσχουν σε διαφορετικά εκπαιδευτικά μοντέλα και τη δυνατότητα να ενισχύσουν την κατανόηση και την επανάληψη. Οι έρευνες έδειξαν ακόμα ότι ο σχεδιασμός του μαθήματος σε διαδραστικό πίνακα μπορεί να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς να κατευθύνουν την προετοιμασία τους και να είναι πιο αποτελεσματικοί στην ενσωμάτωση των Νέων Τεχνολογιών στο μάθημα και με αυτό τον τρόπο να αυξήσουν την παραγωγικότητά τους. Σε όλο τον κόσμο γίνεται προσπάθεια για τη βέλτιστη ενσωμάτωση των ΤΠΕ στην εκπαίδευση. Ιδιαίτερα εντυπωσιακός είναι ο προγραμματισμός χρήσης των διαδραστικών πινάκων στην Κύπρο, όπως παρουσιάζεται μέσα από το Πρόγραμμα Χρήσης ΤΠΕ στο Κυπριακό Εκπαιδευτικό Σύστημα και περιλαμβάνει την εγκατάσταση 4.646 διαδραστικών πινάκων στα Κυπριακά σχολεία, μέχρι το τέλος του 2009.

Η νέα τάση και προσπάθεια σε ευρωπαϊκό επίπεδο και σε χώρες με ήδη ανεπτυγμένη υπολογιστική και δικτυακή υποδομή, είναι η μετάβαση από την Κοινωνία της Πληροφορίας στην Κοινωνία της Γνώσης. Η ενσωμάτωση της τεχνολογίας του διαδραστικού πίνακα στη σχολική τάξη, αποτελεί μια συναρπαστική εξέλιξη – πρόκληση για τις υποθέσεις που κάναμε μέχρι τώρα για το ρόλο της τεχνολογίας στη μάθηση. Η συγκεκριμένη τεχνολογία δίνει έμφαση στις στρατηγικές μάθησης που αφορούν στο Μάθημα για Όλη την Τάξη και αποτελεί ένα πολύ δυνατό εργαλείο που προσφέρει προστιθέμενη αξία στις μεθόδους επίδειξης και μοντελοποίησης, βελτιώνει την ποιότητα της αλληλεπίδρασης και αξιολόγησης από τον καθηγητή μέσα από την προαγωγή αποτελεσματικών ερωτήσεων, ισορροπεί τη δημιουργία πηγών από τον εκπαιδευτικό για το μάθημά του, με το σχεδιασμό του μαθήματος, ενώ παράλληλα αυξάνει το ρυθμό και το βάθος της μάθησης. Τέλος, καθώς θυμίζει πολύ τον παραδοσιακό μαυροπίνακα, δημιουργεί αίσθημα ασφάλειας ακόμα και στους τεχνοφοβικούς καθηγητές, προκειμένου να τον χρησιμοποιήσουν στο μάθημά τους.

   

Παιδαγωγική αξιοποίηση²

Από τη διαθέσιμη διεθνή έρευνα, αλλά και από την εμπειρική παρατήρηση προκύπτουν αρκετά προφανή συμπεράσματα όπως:

α) οι διαδραστικοί πίνακες έχουν θετική επίδραση ως προς την εμπλοκή των μαθητών

β) δημιουργούνται πρόσθετα κίνητρα για τους μαθητές

γ) ενισχύεται η ικανότητα εξυπηρέτησης διαφορετικών μοντέλων μάθησης (π.χ. εμπεριέχοντας και μαθητές με ειδικές ανάγκες)

δ) υποστηρίζεται η δυνατότητα να ενισχυθεί η αντιληπτική και η μνημονική ικανότητα των μαθητών

ε) βελτιώνεται συνολικά η διαδικασία ανακεφαλαίωσης

Επιπλέον, οι παρατηρήσεις δείχνουν ότι ο σχεδιασμός μαθημάτων τα οποία γίνονται με τη χρήση διαδραστικού πίνακα μπορεί να βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς στο να είναι πιο αποτελεσματικοί στην ενσωμάτωση των νέων τεχνολογιών στη διδασκαλία τους και να βελτιώσουν τις προσωπικές τους ικανότητες προγραμματισμού διδασκαλίας.

Θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι μια τέτοια τεχνολογία θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί με μοναδικά δημιουργικούς τρόπους πέρα και πάνω από τις κλασσικές δυνατότητες διδασκαλίας του παραδοσιακού μαυροπίνακα ή οποιασδήποτε άλλης μεθόδου προβολής. Όπως αναφέρεται στη βιβλιογραφία «στα χέρια ενός δασκάλου ο οποίος ενδιαφέρεται για την ανάπτυξη δεξιοτήτων αυτόνομης και δημιουργικής σκέψης, οι διαδραστικοί πίνακες θα χρησιμοποιηθούν για να επεκτείνουν αυτή την προοπτική... Τελικά δεν είναι τι χρησιμοποιείς αλλά πώς το χρησιμοποιείς».

---

¹ Από την εισήγηση «Ο Διαδραστικός Πίνακας στην Εκπαίδευση», των Β. Νιάρρου και Ε. Γρουσουζάκου, Πρακτικά του 4ου Πανελλήνιου Συνεδρίου «Αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στη Διδακτική Πράξη» (Σύρος, 4-6 Μαΐου 2007).

² Από την εισήγηση «Από το Μαυροπίνακα στην Παιδαγωγική Αξιοποίηση του Διαδραστικού πίνακα: Γεωγραφία, Γλώσσα και Μαθηματικά ΣΤ’ Δημοτικού», του Δ. Μητάκου, Πρακτικά του 4ου Πανελλήνιου Συνεδρίου «Αξιοποίηση των Τ.Π.Ε. στη Διδακτική Πράξη» (Σύρος, 4-6 Μαΐου 2007).