Ιστοσελίδες μονάδων

Αναφορά προβλημάτων

Διαδικτυακά εργαλεία τεχνικού ελέγχου

Προστασία από τους ιούς

Ιοί

Ο ιός του υπολογιστή είναι ένα κομμάτι προγράμματος, το οποίο αντιγράφει τον εαυτό του και επισυνάπτεται σε ένα νομότυπο πρόγραμμα με σκοπό να «μολύνει» άλλα προγράμματα. Όταν το μολυσμένο πρόγραμμα εκτελεστεί (το λεγόμενο «άνοιγμα μολυσμένου αρχείου»), κάτω από ορισμένες συνθήκες, προσπαθεί να μολύνει και άλλα προγράμματα, να διαγράψει, να αλλάξει ή να κρυπτογραφήσει αρχεία. Η ύπαρξη ιών είναι ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα του Διαδικτύου. Υπάρχουν σήμερα χιλιάδες διαφορετικοί ιοί, οι οποίοι προσβάλλουν εκατομμύρια υπολογιστών σε όλο τον κόσμο. Πολλοί έχουν τη δυνατότητα να μεταλλάσσονται και να διαφέρουν σε μεγάλο βαθμό από τον αρχικό ιό. Σε περίπτωση που μιλάμε για υπολογιστές δικτύων, η καταστροφή έχει ακόμα μεγαλύτερες διαστάσεις, καθώς μολύνονται και καταρρέουν αρχεία εταιρειών, πανεπιστημίων, ακόμα και κυβερνήσεων.

Δούρειοι Ίπποι (Trojan horses)

Πρόκειται για ένα είδος προγράμματος, το οποίο δεν αναπαράγεται και δρα «υπογείως», χωρίς ο χρήστης του υπολογιστή να αντιλαμβάνεται αρχικά την ύπαρξή του. Το πρόγραμμα αυτό ενεργεί ως μέσο μεταφοράς άλλων μορφών επιβλαβούς λογισμικού (malware), ενεργοποιείται σε συγκεκριμένο χρόνο και δημιουργεί ένα αντίγραφο του αυθεντικού προγράμματος που χρησιμοποιείται από το χρήστη, το οποίο θα δουλεύει κανονικά, σα να ήταν το αυθεντικό. Όταν ο χρήστης εκτελέσει το συγκεκριμένο πρόγραμμα χρησιμοποιεί την έκδοση του Δούρειου Ίππου, ο οποίος δρα καταστροφικά.

Σκουλήκια (Worms)

Πρόκειται για προγράμματα υπολογιστών τα οποία αντιγράφουν τον εαυτό τους σε δίκτυα Η/Υ. Χρησιμοποιούν το Internet ως μέσο διάδοσής τους (emails, irc chat κ.ά.). Αναπαράγονται από υπολογιστή σε υπολογιστή, εκμεταλλευόμενα τα σφάλματα του λογισμικού των υπολογιστών. Οι μολυσμένοι υπολογιστές μετά από κάποιο διάστημα κατακλύζονται από αντίγραφα του «σκουληκιού» και δε μπορούν να λειτουργήσουν.

Βασικές αρχές προστασίας από ιούς

1. Αντιικό λογισμικό: επιτρέπει την προστασία του χρήστη από το σύνολο σχεδόν των ιών. Ωστόσο, δεν αποτελεί πανάκεια στο πρόβλημα. Με σκοπό την βέλτιστη χρήση του αντιικού λογισμικού θα πρέπει να τηρούνται τα εξής:

• Τακτική ενημέρωση του λογισμικού: Καινούριοι ιοί εμφανίζονται επί καθημερινής βάσεως. Το αντιικό λογισμικό γενικά μπορεί να προστατεύσει το χρήστη μόνο από τους ιούς που περιέχονται στη βάση δεδομένων του. Τα περισσότερα σύγχρονα αντιικά λογισμικά ενσωματώνουν για το σκοπό αυτό μηχανισμούς αναβάθμισης της βάσης αυτής, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν το σύνολο των υπαρχόντων ιών.
• Συνεχής ενεργοποίηση του λογισμικού: Τα περισσότερα σύγχρονα αντιικά λογισμικά ενσωματώνουν προγράμματα τα οποία συνεχώς ελέγχουν κάθε αρχείο ή μήνυμα ηλεκτρονικής αλληλογραφίας που ανακτά ο χρήστης, ώστε να εντοπίζουν τον ιό πριν αυτός εκτελεστεί και προσβάλλει το υπολογιστικό σύστημα. Είναι σημαντικό ο χρήστης να μην κλείνει τα προγράμματα αυτά, για οποιοδήποτε λόγο.

2. Τακτική ενημέρωση του λειτουργικού συστήματος: μπορεί να πραγματοποιείται αυτόματα. Η ενημέρωση (update) ελέγχει το λειτουργικό του υπολογιστή σας, καθώς και άλλο λογισμικό, και φροντίζει για την απόκτηση όλων των ενημερωμένων εκδόσεων και κρίσιμων αναβαθμίσεων που χρειάζονται.

3. Προσοχή στα μηνύματα με επισυναπτόμενα: είναι σημαντικό να αποφεύγει κανείς το άνοιγμα αρχείων ή εγγράφων που παραλαμβάνει από γνωστούς ή αγνώστους αποστολείς, είτε μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας είτε μέσω άλλων μέσων. Ακόμα και αν ο αποστολέας είναι γνωστός, ελέγξτε προσεκτικά το περιεχόμενο του μηνύματος και αν το θέμα του είναι σχετικό με αυτό που συνήθως συζητάτε. Σε αντίθετη περίπτωση, και ιδίως όταν το μήνυμα περιέχει επισυναπτόμενο, αποφύγετε το άνοιγμα του επισυναπτομένου αρχείου. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται σε μηνύματα που σας προτρέπουν να ανοίξετε κάποιο επισυναπτόμενο και ισχυρίζονται πως προέρχονται από την ομάδα υποστήριξης κάποιου φορέα, τράπεζας, κ.λπ.

4. Εγκατάσταση τείχους προστασίας: η εγκατάσταση και ενεργοποίηση λογισμικού τείχους προστασίας επιτρέπει την προστασία του χρήστη από προβλήματα ασφαλείας του λειτουργικού συστήματος για τα οποία δεν υπάρχει διαθέσιμη ακόμα κάποια κρίσιμη ενημέρωση.

5. Τακτική λήψη αντιγράφων ασφαλείας: σε περίπτωση που ένας ιός, ή οποιοσδήποτε άλλος παράγοντας, προκαλέσει ανεπανόρθωτη καταστροφή στα δεδομένα του χρήστη, η διαθεσιμότητα έγκυρων αντιγράφων ασφαλείας είναι ο μόνος τρόπος επαναφοράς τους.

URLs:
http://www.sch.gr
http://www2.e-yliko.gr/safety/safety.htm
http://www.virus.gr
http://www.besafeonline.org/English/computer_viruses.htm

Σύνδεση στο διαδίκτυο μέσω κλήσεων υψηλής χρέωσης – Προγράμματα dialers

Μία από τις μορφές «εχθρικού λογισμικού» (malware, adware, spyware) είναι και τα προγράμματα dialer (στο εξής dialers) που αποτελούν ένα αρκετά μεγάλο πρόβλημα στη χρήση του διαδικτύου. Αυτό που κάνουν οι dialers, αφού εγκατασταθούν στον υπολογιστή σας, είναι να αλλάξουν τις ρυθμίσεις (settings) του modem σας από μία συγκεκριμένη σύνδεση στο διαδίκτυο σε μία άλλη. Συνήθως η αλλαγή είναι από το συνήθη αριθμό κλήσης του παροχέα Internet (ISP) που χρησιμοποιείτε, σε έναν αριθμό αυξημένης χρέωσης, είτε αυτός είναι της σειράς 90ΧΧΧΧΧΧΧΧ είτε αριθμός στο εξωτερικό (00ΧΧΧΧΧΧΧΧΧ).

Οι dialers μπορεί να προέρχονται από επισκέψεις σε ιστοσελίδες με πορνογραφικό περιεχόμενο, σε ιστοσελίδες που παρέχουν πειρατικό λογισμικό, κωδικούς εγκατάστασης και cracks λογισμικού, ιστοσελίδες τυχερών παιχνιδιών (π.χ. casino, κ.ά.), μουσικού περιεχομένου (π.χ. mp3, κ.ά.), ή ιστοσελίδες με αμφιλεγόμενο περιεχόμενο. Οι ιδιοκτήτες αυτών των σελίδων έχουν τους dialers ενσωματωμένους στον κώδικα του δικτυακού τόπου ώστε να εγκαθίσταται αυτόματα στο σύστημα του χρήστη, χωρίς να γίνεται αντιληπτό και χωρίς να ζητάει απαραίτητα τη συγκατάθεση του. Άλλος τρόπος εμφάνισης αυτών των προγραμμάτων είναι με τη μορφή συνημμένων αρχείων σε ηλεκτρονικά μηνύματα αλληλογραφίας.

Οι dialers ξεκίνησαν ως ένας νόμιμος και βολικός τρόπος για να πληρώσει ο χρήστης πρόσβαση σε ειδικό περιεχόμενο μέσω του διαδικτύου (π.χ. λογισμικό, παιχνίδια, SMS logos, ερωτικό περιεχόμενο, κ.ά.), αντί χρήσης πιστωτικής κάρτας. Στην περίπτωση αυτή, ο χρήστης χρεώνεται για το περιεχόμενο αυτό στο λογαριασμό του τηλεφώνου του, μέσω των αριθμών αυξημένης χρέωσης, όπως ακριβώς συμβαίνει και με τις υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας αυξημένης τιμολόγησης που καλεί από το τηλέφωνό του (π.χ. Audiotex). Όμως, στις περιπτώσεις αυτές θα πρέπει να εμφανιστεί στην οθόνη ένα παράθυρο διαλόγου το οποίο να ρωτά αν θέλετε να εγκαταστήσετε το συγκεκριμένο πρόγραμμα dialer και να ενημερώνει για το είδος της υπηρεσίας την οποία πρόκειται να χρησιμοποιήσετε και για τη χρέωσή της. Επίσης, μόλις αποσυνδεθείτε από τη συγκεκριμένη ιστοσελίδα, θα πρέπει η σύνδεση του modem να επιστρέφει στον αριθμό του παροχέα Internet (ISP) που χρησιμοποιείτε.

Ποιο είναι το πρόβλημα;

Το πρόβλημα ξεκινά όταν ο χρήστης δε γνωρίζει τι κάνει κάποιος dialer ή ακόμα περισσότερο όταν δε γνωρίζει ότι έχει εγκατασταθεί ένας dialer. Η απάτη μέσω dialers συμβαίνει όταν ο δικτυακός τόπος δεν καθιστά σαφές για τον χρήστη ότι με τις ενέργειές του οδηγείται στην εγκατάσταση λογισμικού στον υπολογιστή του ή ότι η σύνδεσή του στο διαδίκτυο θα αλλάξει, όχι μόνο για την πρόσβαση σε ειδικό περιεχόμενο, αλλά σε πιο συχνή ή και μόνιμη βάση.

Οι dialers αυτοί μπορεί να πραγματοποιούν συνέχεια κλήσεις προς έναν αριθμό αυξημένης χρέωσης, εις βάρος του χρήστη, κατά τη διάρκεια όλου του εικοσιτετραώρου, ακόμα και κάθε λίγα λεπτά, αρκεί ο υπολογιστής να είναι σε λειτουργία. Ο χρήστης αντιμετωπίζει αναπάντεχα αυξημένους λογαριασμούς τηλεφώνου, καθώς οι κλήσεις που προκαλούν τα προγράμματα αυτά μπορεί να χρεώνονται με 2€ ή 3€ ή και περισσότερο το λεπτό, αντί των 0,007€ το λεπτό για τις ώρες αιχμής (08.00-22.00) και 0,0035€ το λεπτό για τις ώρες μη αιχμής (22.00-08.00) που είναι η χρέωση με χρήση ΕΠΑΚ.

Απάτες τέτοιου είδους μπορεί ακόμα και να σιγήσουν τους ήχους κλήσης (dialing) στο διαδίκτυο που κάνει το modem σας για να αποκρύψουν το γεγονός ότι το modem πραγματοποιεί μία κλήση. Η απεγκατάσταση ενός dialer απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις και δεν είναι πάντα δυνατή. Η προσπάθεια για απεγκατάσταση μπορεί πολλές φορές να δημιουργήσει προβλήματα σε άλλες εφαρμογές (π.χ. στον Internet Explorer).

Πώς θα καταλάβετε ότι έχει εγκατασταθεί στον υπολογιστή σας ένας dialer;

Στη συνέχεια θα βρείτε μερικές συμβουλές για πιθανούς τρόπους με τους οποίους μπορείτε να καταλάβετε ότι έχει εγκατασταθεί στον υπολογιστή σας και λειτουργεί ένας dialer:

• Θα ακούσετε το modem σας να αποσυνδέεται και να πραγματοποιεί νέα κλήση (εκτός εάν ο dialer έχει σιγήσει τους ήχους κλήσης του modem).
• Θα λάβετε έναν απρόσμενα υψηλό λογαριασμό τηλεφώνου, στον οποίο θα βρείτε κλήσεις σε άγνωστους αριθμούς υψηλής χρέωσης ή αριθμούς εξωτερικού.
• Είναι πιθανόν, παρά το γεγονός ότι θα είστε συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο, να μην μπορείτε να στείλετε ηλεκτρονικά μηνύματα αλληλογραφίας (λόγω αδυναμίας SMTP Authentication).
• Πολλές φορές ανοίγουν αυτόματα σελίδες «αμφιλεγόμενου περιεχομένου», χωρίς να έχει ζητηθεί κάτι τέτοιο από τον χρήστη.
• Μπορεί να έχουν προστεθεί αυτόματα νέα εικονίδια στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή σας.
• Είναι αρκετά πιθανόν, η ταχύτητα της σύνδεσής σας με το διαδίκτυο να είναι πολύ χαμηλότερη από ότι συνήθως.

Τι μπορείτε να κάνετε για να προφυλαχτείτε;

Ενδεικτικά αναφέρονται μερικοί τρόποι αποφυγής των dialers και των υψηλών τηλεφωνικών χρεώσεων:

• Να κλείνετε τον υπολογιστή σας όταν δεν τον χρησιμοποιείτε.
• Ποτέ μην ανοίγετε συνημμένα αρχεία που λαμβάνετε μέσω e-mail αν δεν γνωρίζετε τι είναι.
• Εξετάζετε συχνά τις παραμέτρους σύνδεσης του υπολογιστή σας με το διαδίκτυο για να βεβαιώνεστε ότι ο αριθμός που καλεί το modem σας για να συνδεθεί είναι ο σωστός. Στα WINDOWS 2000/XP: Έναρξη > Ρυθμίσεις > Πίνακας Ελέγχου > Συνδέσεις δικτύου και δικτύου μέσω τηλεφώνου. Εκεί μπορεί να υπάρχουν ασυνήθιστα εικονίδια σύνδεσης. Ωστόσο, ακόμα κι αν όλα φαίνονται φυσιολογικά δεν αποκλείεται να υπάρχει εγκαταστημένος dialer.
• Αποφύγετε επισκέψεις σε ιστοσελίδες αμφιλεγόμενου περιεχομένου. Μην κάνετε λήψη (download) ή εγκατάσταση προγραμμάτων από τέτοιες ιστοσελίδες. Όμως, ακόμη και απλή επίσκεψη στις ιστοσελίδες αυτές (ιδιαίτερα αν είναι ενεργοποιημένη η δυνατότητα ActiveX και Javascripts στο πρόγραμμα περιήγησης) μπορεί να μολύνει τον υπολογιστή σας.
• Να είστε ιδιαίτερα επιφυλακτικοί αν κατά την περιήγησή σας στο διαδίκτυο μεταφερθείτε σε κάποια ιστοσελίδα την οποία δεν περιμένατε. Εάν κατά λάθος βρεθείτε σε μία τέτοια ιστοσελίδα, κλείστε όλα τα αναδυόμενα παράθυρα (pop-up windows) που ανοίγουν.
• Να έχετε ρυθμίσει δυνατά την ένταση του modem σας έτσι ώστε να ακούσετε τους ήχους στην περίπτωση που το modem σας αποσυνδεθεί και επιχειρήσει να πραγματοποιήσει και πάλι κλήση.
• Αν προσέξετε κάποιο άγνωστο εικονίδιο στην επιφάνεια εργασίας του υπολογιστή σας που δεν αντιστοιχεί σε έγκυρη εφαρμογή, τότε εξετάστε το και διαγράψτε το. Βέβαια, θα πρέπει να απεγκαταστήσετε (uninstall) και τη σχετική εφαρμογή.
• Οι περισσότεροι dialers ανιχνεύονται από τα πρόσφατα αντιικά προγράμματα. Βεβαιωθείτε ότι το αντιικό σας πρόγραμμα παρέχει αυτή τη δυνατότητα και φροντίστε να το ενημερώνετε συστηματικά.
• Μπορείτε να εντοπίσετε την ύπαρξη ήδη εγκατεστημένων ή προς εγκατάσταση dialers στον υπολογιστή σας με λογισμικό το οποίο θα εντοπίσει τα ύποπτα προγράμματα, θα σας περιγράψει τι κάνουν και στη συνέχεια θα σας βοηθήσει να τα απεγκαταστήσετε. Τέτοιο λογισμικό anti-dialer (είτε ελεύθερο, είτε με πληρωμή) μπορείτε να βρείτε στο διαδίκτυο. Ακόμα μπορείτε να απευθυνθείτε στον ISP σας ο οποίος θα σας συμβουλεύσει όσον αφορά στη χρήση τέτοιων προγραμμάτων.
• Επίσης, σημειώνουμε ότι στην περίπτωση όπου η σύνδεσή σας με το διαδίκτυο είναι αποκλειστικά με ευρυζωνική σύνδεση (ADSL) δεν απειλείστε από προγράμματα dialers. Ωστόσο, στην περίπτωση που ο υπολογιστής εκτός της ADSL σύνδεσης έχει εγκατεστημένο και κάποιο ISDN ή PSTN modem το οποίο είναι συνδεδεμένο μέσω καλωδίου σε τηλεφωνική γραμμή, τότε δεν μπορούμε να αποκλείσουμε τον κίνδυνο.
• Ενημερώστε την οικογένειά σας για την απειλή των κακόβουλων dialers και ελέγξτε τη χρήση του διαδικτύου από τα παιδιά σας.
• Αν υποπτεύεστε ότι έχετε πέσει θύμα dialer μεταβείτε άμεσα με την αστυνομική σας ταυτότητα στο κατάστημα του ΟΤΕ της περιοχής σας (πριν την έκδοση του επόμενου λογαριασμού) και ζητείστε πρόσφατο αναλυτικό λογαριασμό των κλήσεων του τηλεφώνου σας.
• Μπορείτε να ζητήσετε από τον ΟΤΕ να σας ενεργοποιήσει την υπηρεσία της φραγής για εξερχόμενες κλήσεις προς αριθμούς αυξημένης χρέωσης και αριθμούς εξωτερικού. Στην περίπτωση που έχετε προεπιλογή φορέα μπορείτε εναλλακτικά να ζητήσετε από τον προεπιλεγμένο σας πάροχο να σας ενεργοποιήσει την υπηρεσία της φραγής για εξερχόμενες διεθνείς κλήσεις.

URLs:
http://www.eett.gr
http://www.forthnet.gr
http://www.ote-shop.gr

Επεκτάσεις αρχείων και ασφάλεια

Τα ονόματα όλων των αρχείων που έχουμε αποθηκευμένα στον υπολογιστή μας περιέχουν στο τέλος μία επέκταση, δηλαδή μία τελεία που ακολουθείται, συνήθως, από τρεις χαρακτήρες. Από αυτή την επέκταση χαρακτηρίζεται ο τύπος του κάθε αρχείου. Έτσι, το αρχείο με όνομα Διαβιβαστικό_Επιτροπής.doc είναι έγγραφο μορφοποιημένου κειμένου αφού έχει την επέκταση .doc.

Ακολουθεί μία λίστα μερικών βασικών τύπων αρχείων με τις αντίστοιχες επεκτάσεις τους:

• txt (αρχεία απλού κειμένου χωρίς μορφοποιήσεις – Σημειωματάριο)
• doc, dot (έγγραφα και πρότυπα εγγράφων μορφοποιημένου κειμένου – MS-Word)
• xls (υπολογιστικά φύλλα – MS-Excel)
• ppt, pps (παρουσιάσεις και προβολές παρουσιάσεων – MS-PowerPoint)
• mdb (βάσεις δεδομένων – MS-Access)
• pdf (έγγραφα μόνο για ανάγνωση – Adobe Acrobat Reader)
• htm, html (ιστοσελίδες)
• zip, rar (συμπιεσμένα αρχεία)
• bmp, tif, jpg, gif, png, wmf (αρχεία εικόνας)
• wav, mp3, wma, mid (αρχεία ήχου)
• avi, mpg, mov, mp4 (αρχεία βίντεο)
• exe, com, dll (εφαρμογές, κ.ά.)

Γιατί οι επεκτάσεις των αρχείων είναι κρυφές

Συνήθως οι επεκτάσεις των αρχείων είναι κρυφές έτσι ώστε οι αρχάριοι χρήστες να μην τις αλλοιώνουν κατά λάθος, σε περίπτωση που θέλουν να κάνουν μετονομασία αυτών των αρχείων. Αν συμβεί αλλαγή κάποιας επέκτασης τότε το λειτουργικό σύστημα του υπολογιστή δε θα μπορεί να αναγνωρίσει το σωστό τύπο του αρχείου, οπότε το άνοιγμα του αρχείου μπορεί να μη γίνεται αυτόματα (π.χ. με διπλό κλικ στο αρχείο) ή να γίνεται μέσα σε λάθος πρόγραμμα.

Γιατί προτείνουμε οι επεκτάσεις να είναι ορατές

Από τους παραπάνω τύπους των αρχείων κάποιοι είναι δυνατό να μολυνθούν με ιούς και κάποιοι όχι. Για παράδειγμα, τα αρχεία απλού κειμένου (txt) και τα αρχεία πολυμέσων (εικόνας, ήχου, βίντεο) μπορούμε να θεωρήσουμε ότι γενικά δεν μολύνονται.

Υπάρχουν ιοί οι οποίοι μεταδίδονται μέσω αρχείων με κατάλληλα επιλεγμένα ονόματα ώστε να παραπλανούνται οι χρήστες και να νομίζουν ότι το αρχείο είναι άλλου τύπου από τον πραγματικό. Έτσι, μπορεί κάποιος να λάβει μέσω ηλεκτρονικού μηνύματος ένα συνημμένο αρχείο με όνομα Wonderful_World.mp3.exe. Αν οι επεκτάσεις των αρχείων δεν είναι ορατές τότε το αρχείο θα φαίνεται ως Wonderful_World.mp3 και ένας ανυποψίαστος χρήστης θα πιστέψει ότι πρόκειται για αρχείο ήχου. Μάλιστα, επειδή μπορεί να ξέρει ότι τα αρχεία ήχου δε μολύνονται από ιούς, μπορεί να ανοίξει το αρχείο για να ακούσει το τραγούδι αλλά τότε ο υπολογιστής του θα μολυνθεί.

Το ίδιο πρόβλημα μπορεί να προκύψει από την αναζήτηση και λήψη αρχείων ήχου και βίντεο από το διαδίκτυο, είτε μέσα από τον παγκόσμιο ιστό είτε μέσα από ειδικές υπηρεσίες ανταλλαγής αρχείων μεταξύ των χρηστών.

Για λόγους ασφαλείας, λοιπόν, πρέπει να φροντίζουμε ώστε να είναι πάντα ορατές οι επεκτάσεις των αρχείων μας.

Πώς γίνονται ορατές οι επεκτάσεις των αρχείων

Για το λειτουργικό σύστημα Windows XP πηγαίνουμε:

1. Έναρξη > Πίνακας Ελέγχου > Επιλογές Φακέλων (ή εναλλακτικά από το παράθυρο του: Τα έγγραφά μου ή του: Ο Υπολογιστής μου > μενού Εργαλεία > Επιλογές φακέλων)
2. Καρτέλα Προβολή > Ρυθμίσεις για προχωρημένους
3. Απενεργοποιούμε την επιλογή: Απόκρυψη επεκτάσεων για γνωστούς τύπους αρχείων